ପତଞ୍ଜଲି ୟୋଗ ସୂତ୍ରାଣି - ୪ (କୈଵଲ୍ୟ ପାଦଃ)
ଅଥ କୈଵଲ୍ୟପାଦଃ |
ଜନ୍ମୌଷଧିମନ୍ତ୍ରତପସ୍ସମାଧିଜାଃ ସିଦ୍ଧୟଃ ||1||
ଜାତ୍ୟନ୍ତରପରିଣାମଃ ପ୍ରକୃତ୍ୟାପୂରାତ ||2||
ନିମିତ୍ତମପ୍ରୟୋଜକଂ ପ୍ରକୃତୀନାଂଵରଣଭେଦସ୍ତୁ ତତଃ କ୍ଷେତ୍ରିକଵତ ||3||
ନିର୍ମାଣଚିତ୍ତାନ୍ୟସ୍ମିତାମାତ୍ରାତ ||4||
ପ୍ରଵୃତ୍ତିଭେଦେ ପ୍ରୟୋଜକଂ ଚିତ୍ତମେକମନେକେଷାମ ||5||
ତତ୍ର ଧ୍ୟାନଜମନାଶୟମ ||6||
କର୍ମାଶୁକ୍ଲାକୃଷ୍ଣଂ ୟୋଗିନଃ ତ୍ରିଵିଧମିତରେଷାମ ||7||
ତତଃ ତଦ୍ଵିପାକାନୁଗ୍ଣାନାମେଵାଭିଵ୍ୟକ୍ତିଃ ଵାସନାନାମ ||8||
ଜାତି ଦେଶ କାଲ ଵ୍ୟଵହିତାନାମପ୍ୟାନ୍ତର୍ୟାଂ ସ୍ମୃତିସଂସ୍କାରୟୋଃ ଏକରୂପତ୍ଵାତ ||9||
ତାସାମନାଦିତ୍ଵଂ ଚାଶିଷୋ ନିତ୍ୟତ୍ଵାତ ||10||
ହେତୁଫଲାଶ୍ରୟାଲମ୍ବନୈଃସଂଗୃହୀତତ୍ଵାତେଷାମଭାଵେତଦଭାଵଃ ||11||
ଅତୀତାନାଗତଂ ସ୍ଵରୂପତୋஉସ୍ତ୍ୟଧ୍ଵଭେଦାଦ୍ଧର୍ମାଣାମ ||12||
ତେ ଵ୍ୟକ୍ତସୂକ୍ଷ୍ମାଃ ଗୁଣାତ୍ମାନଃ ||13||
ପରିଣାମୈକତ୍ଵାତ ଵସ୍ତୁତତ୍ତ୍ଵମ ||14||
ଵସ୍ତୁସାମ୍ୟେ ଚିତ୍ତଭେଦାତ୍ତୟୋର୍ଵିଭକ୍ତଃ ପନ୍ଥାଃ ||15||
ନ ଚୈକଚିତ୍ତତନ୍ତ୍ରଂ ଚେଦ୍ଵସ୍ତୁ ତଦପ୍ରମାଣକଂ ତଦା କିଂ ସ୍ୟାତ ||16||
ତଦୁପରାଗାପେକ୍ଷିତ୍ଵାତ ଚିତ୍ତସ୍ୟ ଵସ୍ତୁଜ୍ଞାତାଜ୍ଞାତମ ||17||
ସଦାଜ୍ଞାତାଃ ଚିତ୍ତଵ୍ର୍ତ୍ତୟଃ ତତ୍ପ୍ରଭୋଃ ପୁରୁଷସ୍ୟାପରିଣାମିତ୍ଵାତ ||18||
ନ ତତ୍ସ୍ଵାଭାସଂ ଦୃଶ୍ୟତ୍ଵାତ ||19||
ଏକ ସମୟେ ଚୋଭୟାନଵଧାରଣମ ||20||
ଚିତ୍ତାନ୍ତର ଦୃଶ୍ୟେ ବୁଦ୍ଧିବୁଦ୍ଧେଃ ଅତିପ୍ରସଙ୍ଗଃ ସ୍ମୃତିସଂକରଶ୍ଚ ||21||
ଚିତେରପ୍ରତିସଂକ୍ରମାୟାଃ ତଦାକାରାପତ୍ତୌ ସ୍ଵବୁଦ୍ଧି ସଂଵେଦନମ ||22||
ଦ୍ରଷ୍ଟୃଦୃଶ୍ୟୋପରକ୍ତଂ ଚିତ୍ତଂ ସର୍ଵାର୍ଥମ ||23||
ତଦସଙ୍ଖ୍ୟେୟ ଵାସନାଭିଃ ଚିତ୍ରମପି ପରାର୍ଥମ ସଂହତ୍ୟକାରିତ୍ଵାତ ||24||
ଵିଶେଷଦର୍ଶିନଃ ଆତ୍ମଭାଵଭାଵନାନିଵୃତ୍ତିଃ ||25||
ତଦା ଵିଵେକନିମ୍ନଂ କୈଵଲ୍ୟପ୍ରାଗ୍ଭାରଂ ଚିତ୍ତମ ||26||
ତଚ୍ଛିଦ୍ରେଷୁ ପ୍ରତ୍ୟୟାନ୍ତରାଣି ସଂସ୍କାରେଭ୍ୟଃ ||27||
ହାନମେଷାଂ କ୍ଲେଶଵଦୁକ୍ତମ ||28||
ପ୍ରସଂଖ୍ୟାନେஉପ୍ୟକୁସୀଦସ୍ୟ ସର୍ଵଥା ଵିଵେକଖ୍ୟାତେଃ ଧର୍ମମେଘସ୍ସମାଧିଃ ||29||
ତତଃ କ୍ଲେଶକର୍ମନିଵୃତ୍ତିଃ ||30||
ତଦା ସର୍ଵାଵରଣମଲାପେତସ୍ୟ ଜ୍ଞାନସ୍ୟାନନ୍ତ୍ୟାତ ଜ୍ଞେୟମଲ୍ପମ ||31||
ତତଃ କୃତାର୍ଥାନଂ ପରିଣାମକ୍ରମସମାପ୍ତିର୍ଗୁଣାନାମ ||32||
କ୍ଷଣପ୍ରତିୟୋଗୀ ପରିଣାମାପରାନ୍ତ ନିର୍ଗ୍ରାହ୍ୟଃ କ୍ରମଃ ||33||
ପୁରୁଷାର୍ଥଶୂନ୍ୟାନାଂ ଗୁଣାନାଂପ୍ରତିପ୍ରସଵଃ କୈଵଲ୍ୟଂ ସ୍ଵରୂପପ୍ରତିଷ୍ଠା ଵା ଚିତିଶକ୍ତିରିତି ||34||
ଇତି ପାତଞ୍ଜଲୟୋଗଦର୍ଶନେ କୈଵଲ୍ୟପାଦୋ ନାମ ଚତୁର୍ଥଃ ପାଦଃ |