സൗംദര്യ ലഹരി
പ്രഥമ ഭാഗഃ - ആനന്ദ ലഹരി
ഭുമൗസ്ഖലിത പാദാനാമ് ഭൂമിരേവാ വലമ്ബനമ് |
ത്വയീ ജാതാ പരാധാനാമ് ത്വമേവ ശരണമ് ശിവേ ||
ശിവഃ ശക്ത്യാ യുക്തോ യദി ഭവതി ശക്തഃ പ്രഭവിതും
ന ചേദേവം ദേവോ ന ഖലു കുശലഃ സ്പന്ദിതുമപി|
അതസ്ത്വാമ് ആരാധ്യാം ഹരി-ഹര-വിരിന്ചാദിഭി രപി
പ്രണന്തും സ്തോതും വാ കഥ-മക്ര്ത പുണ്യഃ പ്രഭവതി|| 1 ||
തനീയാംസും പാംസും തവ ചരണ പങ്കേരുഹ-ഭവം
വിരിംചിഃ സംചിന്വന് വിരചയതി ലോകാ-നവികലമ് |
വഹത്യേനം ശൗരിഃ കഥമപി സഹസ്രേണ ശിരസാം
ഹരഃ സംക്ഷുദ്-യൈനം ഭജതി ഭസിതോദ്ധൂള നവിധിമ്|| 2 ||
അവിദ്യാനാ-മന്ത-സ്തിമിര-മിഹിര ദ്വീപനഗരീ
ജഡാനാം ചൈതന്യ-സ്തബക മകരന്ദ ശ്രുതിഝരീ |
ദരിദ്രാണാം ചിന്താമണി ഗുണനികാ ജന്മജലധൗ
നിമഗ്നാനാം ദംഷ്ട്രാ മുരരിപു വരാഹസ്യ ഭവതി|| 3 ||
ത്വദന്യഃ പാണിഭയാ-മഭയവരദോ ദൈവതഗണഃ
ത്വമേകാ നൈവാസി പ്രകടിത-വരഭീത്യഭിനയാ |
ഭയാത് ത്രാതും ദാതും ഫലമപി ച വാംഛാസമധികം
ശരണ്യേ ലോകാനാം തവ ഹി ചരണാവേവ നിപുണൗ || 4 ||
ഹരിസ്ത്വാമാരധ്യ പ്രണത-ജന-സൗഭാഗ്യ-ജനനീം
പുരാ നാരീ ഭൂത്വാ പുരരിപുമപി ക്ഷോഭ മനയത് |
സ്മരോஉപി ത്വാം നത്വാ രതിനയന-ലേഹ്യേന വപുഷാ
മുനീനാമപ്യന്തഃ പ്രഭവതി ഹി മോഹായ മഹതാമ് || 5 ||
ധനുഃ പൗഷ്പം മൗര്വീ മധുകരമയീ പഞ്ച വിശിഖാഃ
വസന്തഃ സാമന്തോ മലയമരു-ദായോധന-രഥഃ |
തഥാപ്യേകഃ സര്വം ഹിമഗിരിസുതേ കാമപി കൃപാം
അപാംഗാത്തേ ലബ്ധ്വാ ജഗദിദ-മനങ്ഗോ വിജയതേ || 6 ||
ക്വണത്കാഞ്ചീ-ദാമാ കരി കലഭ കുംഭ-സ്തനനതാ
പരിക്ഷീണാ മധ്യേ പരിണത ശരച്ചന്ദ്ര-വദനാ |
ധനുര്ബാണാന് പാശം സൃണിമപി ദധാനാ കരതലൈഃ
പുരസ്താ ദാസ്താം നഃ പുരമഥിതു രാഹോ-പുരുഷികാ || 7 ||
സുധാസിന്ധോര്മധ്യേ സുരവിട-പിവാടീ-പരിവൃതേ
മണിദ്വീപേ നീപോ-പവനവതി ചിന്താമണി ഗൃഹേ |
ശിവകാരേ മഞ്ചേ പരമശിവ-പര്യങ്ക നിലയാമ്
ഭജന്തി ത്വാം ധന്യാഃ കതിചന ചിദാനന്ദ-ലഹരീമ് || 8 ||
മഹീം മൂലാധാരേ കമപി മണിപൂരേ ഹുതവഹം
സ്ഥിതം സ്വധിഷ്ടാനേ ഹൃദി മരുത-മാകാശ-മുപരി |
മനോஉപി ഭ്രൂമധ്യേ സകലമപി ഭിത്വാ കുലപഥം
സഹസ്രാരേ പദ്മേ സ ഹരഹസി പത്യാ വിഹരസേ || 9 ||
സുധാധാരാസാരൈ-ശ്ചരണയുഗലാന്ത-ര്വിഗലിതൈഃ
പ്രപംചം സിന്ഞ്ന്തീ പുനരപി രസാമ്നായ-മഹസഃ|
അവാപ്യ സ്വാം ഭൂമിം ഭുജഗനിഭ-മധ്യുഷ്ട-വലയം
സ്വമാത്മാനം കൃത്വാ സ്വപിഷി കുലകുണ്ഡേ കുഹരിണി || 10 ||
ചതുര്ഭിഃ ശ്രീകണ്ഠൈഃ ശിവയുവതിഭിഃ പഞ്ചഭിപി
പ്രഭിന്നാഭിഃ ശംഭോര്നവഭിരപി മൂലപ്രകൃതിഭിഃ |
ചതുശ്ചത്വാരിംശദ്-വസുദല-കലാശ്ച്-ത്രിവലയ-
ത്രിരേഖഭിഃ സാര്ധം തവ ശരണകോണാഃ പരിണതാഃ || 11 ||
ത്വദീയം സൗന്ദര്യം തുഹിനഗിരികന്യേ തുലയിതും
കവീന്ദ്രാഃ കല്പന്തേ കഥമപി വിരിഞ്ചി-പ്രഭൃതയഃ |
യദാലോകൗത്സുക്യാ-ദമരലലനാ യാന്തി മനസാ
തപോഭിര്ദുഷ്പ്രാപാമപി ഗിരിശ-സായുജ്യ-പദവീമ് || 12 ||
നരം വര്ഷീയാംസം നയനവിരസം നര്മസു ജഡം
തവാപാംഗാലോകേ പതിത-മനുധാവന്തി ശതശഃ |
ഗലദ്വേണീബന്ധാഃ കുചകലശ-വിസ്ത്രിസ്ത-സിചയാ
ഹടാത് ത്രുട്യത്കാഞ്യോ വിഗലിത-ദുകൂലാ യുവതയഃ || 13 ||
ക്ഷിതൗ ഷട്പഞ്ചാശദ്-ദ്വിസമധിക-പഞ്ചാശ-ദുദകേ
ഹുതശേ ദ്വാഷഷ്ടി-ശ്ചതുരധിക-പഞ്ചാശ-ദനിലേ |
ദിവി ദ്വിഃ ഷട് ത്രിംശന് മനസി ച ചതുഃഷഷ്ടിരിതി യേ
മയൂഖാ-സ്തേഷാ-മപ്യുപരി തവ പാദാംബുജ-യുഗമ് || 14 ||
ശരജ്ജ്യോത്സ്നാ ശുദ്ധാം ശശിയുത-ജടാജൂട-മകുടാം
വര-ത്രാസ-ത്രാണ-സ്ഫടികഘുടികാ-പുസ്തക-കരാമ് |
സകൃന്ന ത്വാ നത്വാ കഥമിവ സതാം സന്നിദധതേ
മധു-ക്ഷീര-ദ്രാക്ഷാ-മധുരിമ-ധുരീണാഃ ഫണിതയഃ || 15 ||
കവീന്ദ്രാണാം ചേതഃ കമലവന-ബാലാതപ-രുചിം
ഭജന്തേ യേ സന്തഃ കതിചിദരുണാമേവ ഭവതീമ് |
വിരിഞ്ചി-പ്രേയസ്യാ-സ്തരുണതര-ശ്രൃങ്ഗര ലഹരീ-
ഗഭീരാഭി-ര്വാഗ്ഭിഃ ര്വിദധതി സതാം രഞ്ജനമമീ || 16 ||
സവിത്രീഭി-ര്വാചാം ചശി-മണി ശിലാ-ഭങ്ഗ രുചിഭി-
ര്വശിന്യദ്യാഭി-സ്ത്വാം സഹ ജനനി സംചിന്തയതി യഃ |
സ കര്താ കാവ്യാനാം ഭവതി മഹതാം ഭങ്ഗിരുചിഭി-
ര്വചോഭി-ര്വാഗ്ദേവീ-വദന-കമലാമോദ മധുരൈഃ || 17 ||
തനുച്ഛായാഭിസ്തേ തരുണ-തരണി-ശ്രീസരണിഭി-
ര്ദിവം സര്വാ-മുര്വീ-മരുണിമനി മഗ്നാം സ്മരതി യഃ |
ഭവന്ത്യസ്യ ത്രസ്യ-ദ്വനഹരിണ-ശാലീന-നയനാഃ
സഹോര്വശ്യാ വശ്യാഃ കതി കതി ന ഗീര്വാണ-ഗണികാഃ || 18 ||
മുഖം ബിന്ദും കൃത്വാ കുചയുഗമധ-സ്തസ്യ തദധോ
ഹരാര്ധം ധ്യായേദ്യോ ഹരമഹിഷി തേ മന്മഥകലാമ് |
സ സദ്യഃ സംക്ഷോഭം നയതി വനിതാ ഇത്യതിലഘു
ത്രിലോകീമപ്യാശു ഭ്രമയതി രവീന്ദു-സ്തനയുഗാമ് || 19 ||
കിരന്തീ-മങ്ഗേഭ്യഃ കിരണ-നികുരുമ്ബമൃതരസം
ഹൃദി ത്വാ മാധത്തേ ഹിമകരശിലാ-മൂര്തിമിവ യഃ |
സ സര്പാണാം ദര്പം ശമയതി ശകുന്തധിപ ഇവ
ജ്വരപ്ലുഷ്ടാന് ദൃഷ്ട്യാ സുഖയതി സുധാധാരസിരയാ || 20 ||
തടില്ലേഖാ-തന്വീം തപന ശശി വൈശ്വാനര മയീം
നിഷ്ണ്ണാം ഷണ്ണാമപ്യുപരി കമലാനാം തവ കലാമ് |
മഹാപദ്മാതവ്യാം മൃദിത-മലമായേന മനസാ
മഹാന്തഃ പശ്യന്തോ ദധതി പരമാഹ്ലാദ-ലഹരീമ് || 21 ||
ഭവാനി ത്വം ദാസേ മയി വിതര ദൃഷ്ടിം സകരുണാം
ഇതി സ്തോതും വാഞ്ഛന് കഥയതി ഭവാനി ത്വമിതി യഃ |
തദൈവ ത്വം തസ്മൈ ദിശസി നിജസായുജ്യ-പദവീം
മുകുന്ദ-ബ്രമ്ഹേന്ദ്ര സ്ഫുട മകുട നീരാജിതപദാമ് || 22 ||
ത്വയാ ഹൃത്വാ വാമം വപു-രപരിതൃപ്തേന മനസാ
ശരീരാര്ധം ശമ്ഭോ-രപരമപി ശങ്കേ ഹൃതമഭൂത് |
യദേതത് ത്വദ്രൂപം സകലമരുണാഭം ത്രിനയനം
കുചാഭ്യാമാനമ്രം കുടില-ശശിചൂഡാല-മകുടമ് || 23 ||
ജഗത്സൂതേ ധാതാ ഹരിരവതി രുദ്രഃ ക്ഷപയതേ
തിരസ്കുര്വ-ന്നേതത് സ്വമപി വപു-രീശ-സ്തിരയതി |
സദാ പൂര്വഃ സര്വം തദിദ മനുഗൃഹ്ണാതി ച ശിവ-
സ്തവാജ്ഞാ മലമ്ബ്യ ക്ഷണചലിതയോ ര്ഭ്രൂലതികയോഃ || 24 ||
ത്രയാണാം ദേവാനാം ത്രിഗുണ-ജനിതാനാം തവ ശിവേ
ഭവേത് പൂജാ പൂജാ തവ ചരണയോ-ര്യാ വിരചിതാ |
തഥാ ഹി ത്വത്പാദോദ്വഹന-മണിപീഠസ്യ നികടേ
സ്ഥിതാ ഹ്യേതേ-ശശ്വന്മുകുലിത കരോത്തംസ-മകുടാഃ || 25 ||
വിരിഞ്ചിഃ പഞ്ചത്വം വ്രജതി ഹരിരാപ്നോതി വിരതിം
വിനാശം കീനാശോ ഭജതി ധനദോ യാതി നിധനമ് |
വിതന്ദ്രീ മാഹേന്ദ്രീ-വിതതിരപി സംമീലിത-ദൃശാ
മഹാസംഹാരേஉസ്മിന് വിഹരതി സതി ത്വത്പതി രസൗ || 26 ||
ജപോ ജല്പഃ ശില്പം സകലമപി മുദ്രാവിരചനാ
ഗതിഃ പ്രാദക്ഷിണ്യ-ക്രമണ-മശനാദ്യാ ഹുതി-വിധിഃ |
പ്രണാമഃ സംവേശഃ സുഖമഖില-മാത്മാര്പണ-ദൃശാ
സപര്യാ പര്യായ-സ്തവ ഭവതു യന്മേ വിലസിതമ് || 27 ||
സുധാമപ്യാസ്വാദ്യ പ്രതി-ഭയ-ജരമൃത്യു-ഹരിണീം
വിപദ്യന്തേ വിശ്വേ വിധി-ശതമഖാദ്യാ ദിവിഷദഃ |
കരാലം യത് ക്ഷ്വേലം കബലിതവതഃ കാലകലനാ
ന ശമ്ഭോസ്തന്മൂലം തവ ജനനി താടങ്ക മഹിമാ || 28 ||
കിരീടം വൈരിഞ്ചം പരിഹര പുരഃ കൈടഭഭിദഃ
കഠോരേ കോഠീരേ സ്കലസി ജഹി ജംഭാരി-മകുടമ് |
പ്രണമ്രേഷ്വേതേഷു പ്രസഭ-മുപയാതസ്യ ഭവനം
ഭവസ്യഭ്യുത്ഥാനേ തവ പരിജനോക്തി-ര്വിജയതേ || 29 ||
സ്വദേഹോദ്ഭൂതാഭി-ര്ഘൃണിഭി-രണിമാദ്യാഭി-രഭിതോ
നിഷേവ്യേ നിത്യേ ത്വാ മഹമിതി സദാ ഭാവയതി യഃ |
കിമാശ്ചര്യം തസ്യ ത്രിനയന-സമൃദ്ധിം തൃണയതോ
മഹാസംവര്താഗ്നി-ര്വിരചയതി നീരാജനവിധിമ് || 30 ||
ചതുഃ-ഷഷ്ടയാ തന്ത്രൈഃ സകല മതിസന്ധായ ഭുവനം
സ്ഥിതസ്തത്ത്ത-സിദ്ധി പ്രസവ പരതന്ത്രൈഃ പശുപതിഃ |
പുനസ്ത്വ-ന്നിര്ബന്ധാ ദഖില-പുരുഷാര്ഥൈക ഘടനാ-
സ്വതന്ത്രം തേ തന്ത്രം ക്ഷിതിതല മവാതീതര-ദിദമ് || 31 ||
ശിവഃ ശക്തിഃ കാമഃ ക്ഷിതി-രഥ രവിഃ ശീതകിരണഃ
സ്മരോ ഹംസഃ ശക്ര-സ്തദനു ച പരാ-മാര-ഹരയഃ |
അമീ ഹൃല്ലേഖാഭി-സ്തിസൃഭി-രവസാനേഷു ഘടിതാ
ഭജന്തേ വര്ണാസ്തേ തവ ജനനി നാമാവയവതാമ് || 32 ||
സ്മരം യോനിം ലക്ഷ്മീം ത്രിതയ-മിദ-മാദൗ തവ മനോ
ര്നിധായൈകേ നിത്യേ നിരവധി-മഹാഭോഗ-രസികാഃ |
ഭജന്തി ത്വാം ചിന്താമണി-ഗുണനിബദ്ധാക്ഷ-വലയാഃ
ശിവാഗ്നൗ ജുഹ്വന്തഃ സുരഭിഘൃത-ധാരാഹുതി-ശതൈ || 33 ||
ശരീരം ത്വം ശംഭോഃ ശശി-മിഹിര-വക്ഷോരുഹ-യുഗം
തവാത്മാനം മന്യേ ഭഗവതി നവാത്മാന-മനഘമ് |
അതഃ ശേഷഃ ശേഷീത്യയ-മുഭയ-സാധാരണതയാ
സ്ഥിതഃ സംബന്ധോ വാം സമരസ-പരാനന്ദ-പരയോഃ || 34 ||
മനസ്ത്വം വ്യോമ ത്വം മരുദസി മരുത്സാരഥി-രസി
ത്വമാപ-സ്ത്വം ഭൂമി-സ്ത്വയി പരിണതായാം ന ഹി പരമ് |
ത്വമേവ സ്വാത്മാനം പരിണ്മയിതും വിശ്വ വപുഷാ
ചിദാനന്ദാകാരം ശിവയുവതി ഭാവേന ബിഭൃഷേ || 35 ||
തവാജ്ഞചക്രസ്ഥം തപന-ശശി കോടി-ദ്യുതിധരം
പരം ശംഭു വന്ദേ പരിമിലിത-പാര്ശ്വം പരചിതാ |
യമാരാധ്യന് ഭക്ത്യാ രവി ശശി ശുചീനാ-മവിഷയേ
നിരാലോകേ உലോകേ നിവസതി ഹി ഭാലോക-ഭുവനേ || 36 ||
വിശുദ്ധൗ തേ ശുദ്ധസ്ഫതിക വിശദം വ്യോമ-ജനകം
ശിവം സേവേ ദേവീമപി ശിവസമാന-വ്യവസിതാമ് |
യയോഃ കാന്ത്യാ യാന്ത്യാഃ ശശികിരണ്-സാരൂപ്യസരണേ
വിധൂതാന്ത-ര്ധ്വാന്താ വിലസതി ചകോരീവ ജഗതീ || 37 ||
സമുന്മീലത് സംവിത്കമല-മകരന്ദൈക-രസികം
ഭജേ ഹംസദ്വന്ദ്വം കിമപി മഹതാം മാനസചരമ് |
യദാലാപാ-ദഷ്ടാദശ-ഗുണിത-വിദ്യാപരിണതിഃ
യദാദത്തേ ദോഷാദ് ഗുണ-മഖില-മദ്ഭ്യഃ പയ ഇവ || 38 ||
തവ സ്വാധിഷ്ഠാനേ ഹുതവഹ-മധിഷ്ഠായ നിരതം
തമീഡേ സംവര്തം ജനനി മഹതീം താം ച സമയാമ് |
യദാലോകേ ലോകാന് ദഹതി മഹസി ക്രോധ-കലിതേ
ദയാര്ദ്രാ യാ ദൃഷ്ടിഃ ശിശിര-മുപചാരം രചയതി || 39 ||
തടിത്വന്തം ശക്ത്യാ തിമിര-പരിപന്ഥി-സ്ഫുരണയാ
സ്ഫുര-ന്നാ നരത്നാഭരണ-പരിണദ്ധേന്ദ്ര-ധനുഷമ് |
തവ ശ്യാമം മേഘം കമപി മണിപൂരൈക-ശരണം
നിഷേവേ വര്ഷന്തം-ഹരമിഹിര-തപ്തം ത്രിഭുവനമ് || 40 ||
തവാധാരേ മൂലേ സഹ സമയയാ ലാസ്യപരയാ
നവാത്മാന മന്യേ നവരസ-മഹാതാണ്ഡവ-നടമ് |
ഉഭാഭ്യാ മേതാഭ്യാ-മുദയ-വിധി മുദ്ദിശ്യ ദയയാ
സനാഥാഭ്യാം ജജ്ഞേ ജനക ജനനീമത് ജഗദിദമ് || 41 ||
ദ്വിതീയ ഭാഗഃ - സൗന്ദര്യ ലഹരീ
ഗതൈ-ര്മാണിക്യത്വം ഗഗനമണിഭിഃ സാന്ദ്രഘടിതം
കിരീടം തേ ഹൈമം ഹിമഗിരിസുതേ കീതയതി യഃ ||
സ നീഡേയച്ഛായാ-ച്ഛുരണ-ശകലം ചന്ദ്ര-ശകലം
ധനുഃ ശൗനാസീരം കിമിതി ന നിബധ്നാതി ധിഷണാമ് || 42 ||
ധുനോതു ധ്വാന്തം ന-സ്തുലിത-ദലിതേന്ദീവര-വനം
ഘനസ്നിഗ്ധ-ശ്ലക്ഷ്ണം ചികുര നികുരുംബം തവ ശിവേ |
യദീയം സൗരഭ്യം സഹജ-മുപലബ്ധും സുമനസോ
വസന്ത്യസ്മിന് മന്യേ ബലമഥന വാടീ-വിടപിനാമ് || 43 ||
തനോതു ക്ഷേമം ന-സ്തവ വദനസൗന്ദര്യലഹരീ
പരീവാഹസ്രോതഃ-സരണിരിവ സീമന്തസരണിഃ|
വഹന്തീ- സിന്ദൂരം പ്രബലകബരീ-ഭാര-തിമിര
ദ്വിഷാം ബൃന്ദൈ-ര്വന്ദീകൃതമേവ നവീനാര്ക കേരണമ് || 44 ||
അരാലൈ സ്വാഭാവ്യാ-ദലികലഭ-സശ്രീഭി രലകൈഃ
പരീതം തേ വക്ത്രം പരിഹസതി പങ്കേരുഹരുചിമ് |
ദരസ്മേരേ യസ്മിന് ദശനരുചി കിഞ്ജല്ക-രുചിരേ
സുഗന്ധൗ മാദ്യന്തി സ്മരദഹന ചക്ഷു-ര്മധുലിഹഃ || 45 ||
ലലാടം ലാവണ്യ ദ്യുതി വിമല-മാഭാതി തവ യത്
ദ്വിതീയം തന്മന്യേ മകുടഘടിതം ചന്ദ്രശകലമ് |
വിപര്യാസ-ന്യാസാ ദുഭയമപി സംഭൂയ ച മിഥഃ
സുധാലേപസ്യൂതിഃ പരിണമതി രാകാ-ഹിമകരഃ || 46 ||
ഭ്രുവൗ ഭുഗ്നേ കിംചിദ്ഭുവന-ഭയ-ഭങ്ഗവ്യസനിനി
ത്വദീയേ നേത്രാഭ്യാം മധുകര-രുചിഭ്യാം ധൃതഗുണമ് |
ധനു ര്മന്യേ സവ്യേതരകര ഗൃഹീതം രതിപതേഃ
പ്രകോഷ്ടേ മുഷ്ടൗ ച സ്ഥഗയതേ നിഗൂഢാന്തര-മുമേ || 47 ||
അഹഃ സൂതേ സവ്യ തവ നയന-മര്കാത്മകതയാ
ത്രിയാമാം വാമം തേ സൃജതി രജനീനായകതയാ |
തൃതീയാ തേ ദൃഷ്ടി-ര്ദരദലിത-ഹേമാമ്ബുജ-രുചിഃ
സമാധത്തേ സന്ധ്യാം ദിവസര്-നിശയോ-രന്തരചരീമ് || 48 ||
വിശാലാ കല്യാണീ സ്ഫുതരുചി-രയോധ്യാ കുവലയൈഃ
കൃപാധാരാധാരാ കിമപി മധുരാஉஉഭോഗവതികാ |
അവന്തീ ദൃഷ്ടിസ്തേ ബഹുനഗര-വിസ്താര-വിജയാ
ധ്രുവം തത്തന്നാമ-വ്യവഹരണ-യോഗ്യാവിജയതേ || 49 ||
കവീനാം സന്ദര്ഭ-സ്തബക-മകരന്ദൈക-രസികം
കടാക്ഷ-വ്യാക്ഷേപ-ഭ്രമരകലഭൗ കര്ണയുഗലമ് |
അമുഞ്ച്ന്തൗ ദൃഷ്ട്വാ തവ നവരസാസ്വാദ-തരലൗ
അസൂയാ-സംസര്ഗാ-ദലികനയനം കിഞ്ചിദരുണമ് || 50 ||
ശിവേ ശങ്ഗാരാര്ദ്രാ തദിതരജനേ കുത്സനപരാ
സരോഷാ ഗങ്ഗായാം ഗിരിശചരിതേ വിസ്മയവതീ |
ഹരാഹിഭ്യോ ഭീതാ സരസിരുഹ സൗഭാഗ്യ-ജനനീ
സഖീഷു സ്മേരാ തേ മയി ജനനി ദൃഷ്ടിഃ സകരുണാ || 51 ||
ഗതേ കര്ണാഭ്യര്ണം ഗരുത ഇവ പക്ഷ്മാണി ദധതീ
പുരാം ഭേത്തു-ശ്ചിത്തപ്രശമ-രസ-വിദ്രാവണ ഫലേ |
ഇമേ നേത്രേ ഗോത്രാധരപതി-കുലോത്തംസ-കലികേ
തവാകര്ണാകൃഷ്ട സ്മരശര-വിലാസം കലയതഃ|| 52 ||
വിഭക്ത-ത്രൈവര്ണ്യം വ്യതികരിത-ലീലാഞ്ജനതയാ
വിഭാതി ത്വന്നേത്ര ത്രിതയ മിദ-മീശാനദയിതേ |
പുനഃ സ്രഷ്ടും ദേവാന് ദ്രുഹിണ ഹരി-രുദ്രാനുപരതാന്
രജഃ സത്വം വേഭ്രത് തമ ഇതി ഗുണാനാം ത്രയമിവ || 53 ||
പവിത്രീകര്തും നഃ പശുപതി-പരാധീന-ഹൃദയേ
ദയാമിത്രൈ ര്നേത്രൈ-രരുണ-ധവല-ശ്യാമ രുചിഭിഃ |
നദഃ ശോണോ ഗങ്ഗാ തപനതനയേതി ധ്രുവമുമ്
ത്രയാണാം തീര്ഥാനാ-മുപനയസി സംഭേദ-മനഘമ് || 54 ||
നിമേഷോന്മേഷാഭ്യാം പ്രലയമുദയം യാതി ജഗതി
തവേത്യാഹുഃ സന്തോ ധരണിധര-രാജന്യതനയേ |
ത്വദുന്മേഷാജ്ജാതം ജഗദിദ-മശേഷം പ്രലയതഃ
പരേത്രാതും ശംങ്കേ പരിഹൃത-നിമേഷാ-സ്തവ ദൃശഃ || 55 ||
തവാപര്ണേ കര്ണേ ജപനയന പൈശുന്യ ചകിതാ
നിലീയന്തേ തോയേ നിയത മനിമേഷാഃ ശഫരികാഃ |
ഇയം ച ശ്രീ-ര്ബദ്ധച്ഛദപുടകവാടം കുവലയം
ജഹാതി പ്രത്യൂഷേ നിശി ച വിഘതയ്യ പ്രവിശതി|| 56 ||
ദൃശാ ദ്രാഘീയസ്യാ ദരദലിത നീലോത്പല രുചാ
ദവീയാംസം ദീനം സ്നപാ കൃപയാ മാമപി ശിവേ |
അനേനായം ധന്യോ ഭവതി ന ച തേ ഹാനിരിയതാ
വനേ വാ ഹര്മ്യേ വാ സമകര നിപാതോ ഹിമകരഃ || 57 ||
അരാലം തേ പാലീയുഗല-മഗരാജന്യതനയേ
ന കേഷാ-മാധത്തേ കുസുമശര കോദണ്ഡ-കുതുകമ് |
തിരശ്ചീനോ യത്ര ശ്രവണപഥ-മുല്ല്ങ്യ്യ വിലസന്
അപാംഗ വ്യാസംഗോ ദിശതി ശരസന്ധാന ധിഷണാമ് || 58 ||
സ്ഫുരദ്ഗണ്ഡാഭോഗ-പ്രതിഫലിത താട്ങ്ക യുഗലം
ചതുശ്ചക്രം മന്യേ തവ മുഖമിദം മന്മഥരഥമ് |
യമാരുഹ്യ ദ്രുഹ്യ ത്യവനിരഥ മര്കേന്ദുചരണം
മഹാവീരോ മാരഃ പ്രമഥപതയേ സജ്ജിതവതേ || 59 ||
സരസ്വത്യാഃ സൂക്തീ-രമൃതലഹരീ കൗശലഹരീഃ
പിബ്നത്യാഃ ശര്വാണി ശ്രവണ-ചുലുകാഭ്യാ-മവിരലമ് |
ചമത്കാരഃ-ശ്ലാഘാചലിത-ശിരസഃ കുണ്ഡലഗണോ
ഝണത്കരൈസ്താരൈഃ പ്രതിവചന-മാചഷ്ട ഇവ തേ || 60 ||
അസൗ നാസാവംശ-സ്തുഹിനഗിരിവണ്ശ-ധ്വജപടി
ത്വദീയോ നേദീയഃ ഫലതു ഫല-മസ്മാകമുചിതമ് |
വഹത്യന്തര്മുക്താഃ ശിശിരകര-നിശ്വാസ-ഗലിതം
സമൃദ്ധ്യാ യത്താസാം ബഹിരപി ച മുക്താമണിധരഃ || 61 ||
പ്രകൃത്യാஉஉരക്തായാ-സ്തവ സുദതി ദന്ദച്ഛദരുചേഃ
പ്രവക്ഷ്യേ സദൃശ്യം ജനയതു ഫലം വിദ്രുമലതാ |
ന ബിംബം തദ്ബിംബ-പ്രതിഫലന-രാഗാ-ദരുണിതം
തുലാമധ്രാരോഢും കഥമിവ വിലജ്ജേത കലയാ || 62 ||
സ്മിതജ്യോത്സ്നാജാലം തവ വദനചന്ദ്രസ്യ പിബതാം
ചകോരാണാ-മാസീ-ദതിരസതയാ ചഞ്ചു-ജഡിമാ |
അതസ്തേ ശീതാംശോ-രമൃതലഹരീ മാമ്ലരുചയഃ
പിബന്തീ സ്വച്ഛന്ദം നിശി നിശി ഭൃശം കാഞ്ജി കധിയാ || 63 ||
അവിശ്രാന്തം പത്യുര്ഗുണഗണ കഥാമ്രേഡനജപാ
ജപാപുഷ്പച്ഛായാ തവ ജനനി ജിഹ്വാ ജയതി സാ |
യദഗ്രാസീനായാഃ സ്ഫടികദൃഷ-ദച്ഛച്ഛവിമയി
സരസ്വത്യാ മൂര്തിഃ പരിണമതി മാണിക്യവപുഷാ || 64 ||
രണേ ജിത്വാ ദൈത്യാ നപഹൃത-ശിരസ്ത്രൈഃ കവചിഭിഃ
നിവൃത്തൈ-ശ്ചണ്ഡാംശ-ത്രിപുരഹര-നിര്മാല്യ-വിമുഖൈഃ |
വിശാഖേന്ദ്രോപേന്ദ്രൈഃ ശശിവിശദ-കര്പൂരശകലാ
വിലീയന്തേ മാതസ്തവ വദനതാമ്ബൂല-കബലാഃ || 65 ||
വിപഞ്ച്യാ ഗായന്തീ വിവിധ-മപദാനം പശുപതേ-
സ്ത്വയാരബ്ധേ വക്തും ചലിതശിരസാ സാധുവചനേ |
തദീയൈ-ര്മാധുര്യൈ-രപലപിത-തന്ത്രീകലരവാം
നിജാം വീണാം വാണീം നിചുലയതി ചോലേന നിഭൃതമ് || 66 ||
കരഗ്രേണ സ്പൃഷ്ടം തുഹിനഗിരിണാ വത്സലതയാ
ഗിരിശേനോ-ദസ്തം മുഹുരധരപാനാകുലതയാ |
കരഗ്രാഹ്യം ശംഭോര്മുഖമുകുരവൃന്തം ഗിരിസുതേ
കഥംകരം ബ്രൂമ-സ്തവ ചുബുകമോപമ്യരഹിതമ് || 67 ||
ഭുജാശ്ലേഷാന്നിത്യം പുരദമയിതുഃ കന്ടകവതീ
തവ ഗ്രീവാ ധത്തേ മുഖകമലനാല-ശ്രിയമിയമ് |
സ്വതഃ ശ്വേതാ കാലാ ഗരു ബഹുല-ജമ്ബാലമലിനാ
മൃണാലീലാലിത്യം വഹതി യദധോ ഹാരലതികാ || 68 ||
ഗലേ രേഖാസ്തിസ്രോ ഗതി ഗമക ഗീതൈക നിപുണേ
വിവാഹ-വ്യാനദ്ധ-പ്രഗുണഗുണ-സംഖ്യാ പ്രതിഭുവഃ |
വിരാജന്തേ നാനാവിധ-മധുര-രാഗാകര-ഭുവാം
ത്രയാണാം ഗ്രാമാണാം സ്ഥിതി-നിയമ-സീമാന ഇവ തേ || 69 ||
മൃണാലീ-മൃദ്വീനാം തവ ഭുജലതാനാം ചതസൃണാം
ചതുര്ഭിഃ സൗന്ദ്രയം സരസിജഭവഃ സ്തൗതി വദനൈഃ |
നഖേഭ്യഃ സന്ത്രസ്യന് പ്രഥമ-മഥനാ ദന്തകരിപോഃ
ചതുര്ണാം ശീര്ഷാണാം സമ-മഭയഹസ്താര്പണ-ധിയാ || 70 ||
നഖാനാ-മുദ്യോതൈ-ര്നവനലിനരാഗം വിഹസതാം
കരാണാം തേ കാന്തിം കഥയ കഥയാമഃ കഥമുമേ |
കയാചിദ്വാ സാമ്യം ഭജതു കലയാ ഹന്ത കമലം
യദി ക്രീഡല്ലക്ഷ്മീ-ചരണതല-ലാക്ഷാരസ-ചണമ് || 71 ||
സമം ദേവി സ്കന്ദ ദ്വിപിവദന പീതം സ്തനയുഗം
തവേദം നഃ ഖേദം ഹരതു സതതം പ്രസ്നുത-മുഖമ് |
യദാലോക്യാശങ്കാകുലിത ഹൃദയോ ഹാസജനകഃ
സ്വകുമ്ഭൗ ഹേരംബഃ പരിമൃശതി ഹസ്തേന ഝഡിതി || 72 ||
അമൂ തേ വക്ഷോജാ-വമൃതരസ-മാണിക്യ കുതുപൗ
ന സന്ദേഹസ്പന്ദോ നഗപതി പതാകേ മനസി നഃ |
പിബന്തൗ തൗ യസ്മാ ദവിദിത വധൂസങ്ഗ രസികൗ
കുമാരാവദ്യാപി ദ്വിരദവദന-ക്രൗഞ്ച്ദലനൗ || 73 ||
വഹത്യമ്ബ സ്ത്മ്ബേരമ-ദനുജ-കുംഭപ്രകൃതിഭിഃ
സമാരബ്ധാം മുക്താമണിഭിരമലാം ഹാരലതികാമ് |
കുചാഭോഗോ ബിമ്ബാധര-രുചിഭി-രന്തഃ ശബലിതാം
പ്രതാപ-വ്യാമിശ്രാം പുരദമയിതുഃ കീര്തിമിവ തേ || 74 ||
തവ സ്തന്യം മന്യേ ധരണിധരകന്യേ ഹൃദയതഃ
പയഃ പാരാവാരഃ പരിവഹതി സാരസ്വതമിവ |
ദയാവത്യാ ദത്തം ദ്രവിഡശിശു-രാസ്വാദ്യ തവ യത്
കവീനാം പ്രൗഢാനാ മജനി കമനീയഃ കവയിതാ || 75 ||
ഹരക്രോധ-ജ്വാലാവലിഭി-രവലീഢേന വപുഷാ
ഗഭീരേ തേ നാഭീസരസി കൃതസങോ മനസിജഃ |
സമുത്തസ്ഥൗ തസ്മാ-ദചലതനയേ ധൂമലതികാ
ജനസ്താം ജാനീതേ തവ ജനനി രോമാവലിരിതി || 76 ||
യദേതത്കാലിന്ദീ-തനുതര-തരങ്ഗാകൃതി ശിവേ
കൃശേ മധ്യേ കിഞ്ചിജ്ജനനി തവ യദ്ഭാതി സുധിയാമ് |
വിമര്ദാ-ദന്യോന്യം കുചകലശയോ-രന്തരഗതം
തനൂഭൂതം വ്യോമ പ്രവിശദിവ നാഭിം കുഹരിണീമ് || 77 ||
സ്ഥിരോ ഗങ്ഗാ വര്തഃ സ്തനമുകുല-രോമാവലി-ലതാ
കലാവാലം കുണ്ഡം കുസുമശര തേജോ-ഹുതഭുജഃ |
രതേ-ര്ലീലാഗാരം കിമപി തവ നാഭിര്ഗിരിസുതേ
ബേലദ്വാരം സിദ്ധേ-ര്ഗിരിശനയനാനാം വിജയതേ || 78 ||
നിസര്ഗ-ക്ഷീണസ്യ സ്തനതട-ഭരേണ ക്ലമജുഷോ
നമന്മൂര്തേ ര്നാരീതിലക ശനകൈ-സ്ത്രുട്യത ഇവ |
ചിരം തേ മധ്യസ്യ ത്രുടിത തടിനീ-തീര-തരുണാ
സമാവസ്ഥാ-സ്ഥേമ്നോ ഭവതു കുശലം ശൈലതനയേ || 79 ||
കുചൗ സദ്യഃ സ്വിദ്യ-ത്തടഘടിത-കൂര്പാസഭിദുരൗ
കഷന്തൗ-ദൗര്മൂലേ കനകകലശാഭൗ കലയതാ |
തവ ത്രാതും ഭങ്ഗാദലമിതി വലഗ്നം തനുഭുവാ
ത്രിധാ നദ്ധ്മ് ദേവീ ത്രിവലി ലവലീവല്ലിഭിരിവ || 80 ||
ഗുരുത്വം വിസ്താരം ക്ഷിതിധരപതിഃ പാര്വതി നിജാത്
നിതമ്ബാ-ദാച്ഛിദ്യ ത്വയി ഹരണ രൂപേണ നിദധേ |
അതസ്തേ വിസ്തീര്ണോ ഗുരുരയമശേഷാം വസുമതീം
നിതമ്ബ-പ്രാഗ്ഭാരഃ സ്ഥഗയതി സഘുത്വം നയതി ച || 81 ||
കരീന്ദ്രാണാം ശുണ്ഡാന്-കനകകദലീ-കാണ്ഡപടലീം
ഉഭാഭ്യാമൂരുഭ്യാ-മുഭയമപി നിര്ജിത്യ ഭവതി |
സുവൃത്താഭ്യാം പത്യുഃ പ്രണതികഠിനാഭ്യാം ഗിരിസുതേ
വിധിജ്ഞേ ജാനുഭ്യാം വിബുധ കരികുംഭ ദ്വയമസി || 82 ||
പരാജേതും രുദ്രം ദ്വിഗുണശരഗര്ഭൗ ഗിരിസുതേ
നിഷങ്ഗൗ ജങ്ഘേ തേ വിഷമവിശിഖോ ബാഢ-മകൃത |
യദഗ്രേ ദൃസ്യന്തേ ദശശരഫലാഃ പാദയുഗലീ
നഖാഗ്രച്ഛന്മാനഃ സുര മുകുട-ശാണൈക-നിശിതാഃ || 83 ||
ശ്രുതീനാം മൂര്ധാനോ ദധതി തവ യൗ ശേഖരതയാ
മമാപ്യേതൗ മാതഃ ശേരസി ദയയാ ദേഹി ചരണൗ |
യയ‌ഓഃ പാദ്യം പാഥഃ പശുപതി ജടാജൂട തടിനീ
യയോ-ര്ലാക്ഷാ-ലക്ഷ്മീ-രരുണ ഹരിചൂഡാമണി രുചിഃ || 84 ||
നമോ വാകം ബ്രൂമോ നയന-രമണീയായ പദയോഃ
തവാസ്മൈ ദ്വന്ദ്വായ സ്ഫുട-രുചി രസാലക്തകവതേ |
അസൂയത്യത്യന്തം യദഭിഹനനായ സ്പൃഹയതേ
പശൂനാ-മീശാനഃ പ്രമദവന-കങ്കേലിതരവേ || 85 ||
മൃഷാ കൃത്വാ ഗോത്രസ്ഖലന-മഥ വൈലക്ഷ്യനമിതം
ലലാടേ ഭര്താരം ചരണകമലേ താഡയതി തേ |
ചിരാദന്തഃ ശല്യം ദഹനകൃത മുന്മൂലിതവതാ
തുലാകോടിക്വാണൈഃ കിലികിലിത മീശാന രിപുണാ || 86 ||
ഹിമാനീ ഹന്തവ്യം ഹിമഗിരിനിവാസൈക-ചതുരൗ
നിശായാം നിദ്രാണം നിശി-ചരമഭാഗേ ച വിശദൗ |
വരം ലക്ഷ്മീപാത്രം ശ്രിയ-മതിസൃഹന്തോ സമയിനാം
സരോജം ത്വത്പാദൗ ജനനി ജയത-ശ്ചിത്രമിഹ കിമ് || 87 ||
പദം തേ കീര്തീനാം പ്രപദമപദം ദേവി വിപദാം
കഥം നീതം സദ്ഭിഃ കഠിന-കമഠീ-കര്പര-തുലാമ് |
കഥം വാ ബാഹുഭ്യാ-മുപയമനകാലേ പുരഭിദാ
യദാദായ ന്യസ്തം ദൃഷദി ദയമാനേന മനസാ || 88 ||
നഖൈ-ര്നാകസ്ത്രീണാം കരകമല-സംകോച-ശശിഭിഃ
തരൂണാം ദിവ്യാനാം ഹസത ഇവ തേ ചണ്ഡി ചരണൗ |
ഫലാനി സ്വഃസ്ഥേഭ്യഃ കിസലയ-കരാഗ്രേണ ദദതാം
ദരിദ്രേഭ്യോ ഭദ്രാം ശ്രിയമനിശ-മഹ്നായ ദദതൗ || 89 ||
ദദാനേ ദീനേഭ്യഃ ശ്രിയമനിശ-മാശാനുസദൃശീം
അമന്ദം സൗന്ദര്യം പ്രകര-മകരന്ദം വികിരതി |
തവാസ്മിന് മന്ദാര-സ്തബക-സുഭഗേ യാതു ചരണേ
നിമജ്ജന് മജ്ജീവഃ കരണചരണഃ ഷ്ട്ചരണതാമ് || 90 ||
പദന്യാസ-ക്രീഡാ പരിചയ-മിവാരബ്ധു-മനസഃ
സ്ഖലന്തസ്തേ ഖേലം ഭവനകലഹംസാ ന ജഹതി |
അതസ്തേഷാം ശിക്ഷാം സുഭഗമണി-മഞ്ജീര-രണിത-
ച്ഛലാദാചക്ഷാണം ചരണകമലം ചാരുചരിതേ || 91 ||
ഗതാസ്തേ മഞ്ചത്വം ദ്രുഹിണ ഹരി രുദ്രേശ്വര ഭൃതഃ
ശിവഃ സ്വച്ഛ-ച്ഛായാ-ഘടിത-കപട-പ്രച്ഛദപടഃ |
ത്വദീയാനാം ഭാസാം പ്രതിഫലന രാഗാരുണതയാ
ശരീരീ ശൃങ്ഗാരോ രസ ഇവ ദൃശാം ദോഗ്ധി കുതുകമ് || 92 ||
അരാലാ കേശേഷു പ്രകൃതി സരലാ മന്ദഹസിതേ
ശിരീഷാഭാ ചിത്തേ ദൃഷദുപലശോഭാ കുചതടേ |
ഭൃശം തന്വീ മധ്യേ പൃഥു-രുരസിജാരോഹ വിഷയേ
ജഗത്ത്രതും ശംഭോ-ര്ജയതി കരുണാ കാചിദരുണാ || 93 ||
കലങ്കഃ കസ്തൂരീ രജനികര ബിമ്ബം ജലമയം
കലാഭിഃ കര്പൂരൈ-ര്മരകതകരണ്ഡം നിബിഡിതമ് |
അതസ്ത്വദ്ഭോഗേന പ്രതിദിനമിദം രിക്തകുഹരം
വിധി-ര്ഭൂയോ ഭൂയോ നിബിഡയതി നൂനം തവ കൃതേ || 94 ||
പുരാരന്തേ-രന്തഃ പുരമസി തത-സ്ത്വചരണയോഃ
സപര്യാ-മര്യാദാ തരലകരണാനാ-മസുലഭാ |
തഥാ ഹ്യേതേ നീതാഃ ശതമഖമുഖാഃ സിദ്ധിമതുലാം
തവ ദ്വാരോപാന്തഃ സ്ഥിതിഭി-രണിമാദ്യാഭി-രമരാഃ || 95 ||
കലത്രം വൈധാത്രം കതികതി ഭജന്തേ ന കവയഃ
ശ്രിയോ ദേവ്യാഃ കോ വാ ന ഭവതി പതിഃ കൈരപി ധനൈഃ |
മഹാദേവം ഹിത്വാ തവ സതി സതീനാ-മചരമേ
കുചഭ്യാ-മാസങ്ഗഃ കുരവക-തരോ-രപ്യസുലഭഃ || 96 ||
ഗിരാമാഹു-ര്ദേവീം ദ്രുഹിണഗൃഹിണീ-മാഗമവിദോ
ഹരേഃ പത്നീം പദ്മാം ഹരസഹചരീ-മദ്രിതനയാമ് |
തുരീയാ കാപി ത്വം ദുരധിഗമ-നിസ്സീമ-മഹിമാ
മഹാമായാ വിശ്വം ഭ്രമയസി പരബ്രഹ്മമഹിഷി || 97 ||
കദാ കാലേ മാതഃ കഥയ കലിതാലക്തകരസം
പിബേയം വിദ്യാര്ഥീ തവ ചരണ-നിര്ണേജനജലമ് |
പ്രകൃത്യാ മൂകാനാമപി ച കവിതാ0കാരണതയാ
കദാ ധത്തേ വാണീമുഖകമല-താമ്ബൂല-രസതാമ് || 98 ||
സരസ്വത്യാ ലക്ഷ്മ്യാ വിധി ഹരി സപത്നോ വിഹരതേ
രതേഃ പതിവ്രത്യം ശിഥിലപതി രമ്യേണ വപുഷാ |
ചിരം ജീവന്നേവ ക്ഷപിത-പശുപാശ-വ്യതികരഃ
പരാനന്ദാഭിഖ്യം രസയതി രസം ത്വദ്ഭജനവാന് || 99 ||
പ്രദീപ ജ്വാലാഭി-ര്ദിവസകര-നീരാജനവിധിഃ
സുധാസൂതേ-ശ്ചന്ദ്രോപല-ജലലവൈ-രഘ്യരചനാ |
സ്വകീയൈരമ്ഭോഭിഃ സലില-നിധി-സൗഹിത്യകരണം
ത്വദീയാഭി-ര്വാഗ്ഭി-സ്തവ ജനനി വാചാം സ്തുതിരിയമ് || 100 ||
സൗന്ദയലഹരി മുഖ്യസ്തോത്രം സംവാര്തദായകമ് |
ഭഗവദ്പാദ സന്ക്ലുപ്തം പഠേന് മുക്തൗ ഭവേന്നരഃ ||
സൗന്ദര്യലഹരി സ്തോത്രം സംപൂര്ണം