ಪತಂಜಲಿ ಯೋಗ ಸೂತ್ರಾಣಿ - ೪ (ಕೈವಲ್ಯ ಪಾದಃ)
ಅಥ ಕೈವಲ್ಯಪಾದಃ |
ಜನ್ಮೌಷಧಿಮಂತ್ರತಪಸ್ಸಮಾಧಿಜಾಃ ಸಿದ್ಧಯಃ ||1||
ಜಾತ್ಯಂತರಪರಿಣಾಮಃ ಪ್ರಕೃತ್ಯಾಪೂರಾತ್ ||2||
ನಿಮಿತ್ತಮಪ್ರಯೋಜಕಂ ಪ್ರಕೃತೀನಾಂವರಣಭೇದಸ್ತು ತತಃ ಕ್ಷೇತ್ರಿಕವತ್ ||3||
ನಿರ್ಮಾಣಚಿತ್ತಾನ್ಯಸ್ಮಿತಾಮಾತ್ರಾತ್ ||4||
ಪ್ರವೃತ್ತಿಭೇದೇ ಪ್ರಯೋಜಕಂ ಚಿತ್ತಮೇಕಮನೇಕೇಷಾಮ್ ||5||
ತತ್ರ ಧ್ಯಾನಜಮನಾಶಯಮ್ ||6||
ಕರ್ಮಾಶುಕ್ಲಾಕೃಷ್ಣಂ ಯೋಗಿನಃ ತ್ರಿವಿಧಮಿತರೇಷಾಮ್ ||7||
ತತಃ ತದ್ವಿಪಾಕಾನುಗ್ಣಾನಾಮೇವಾಭಿವ್ಯಕ್ತಿಃ ವಾಸನಾನಾಮ್ ||8||
ಜಾತಿ ದೇಶ ಕಾಲ ವ್ಯವಹಿತಾನಾಮಪ್ಯಾಂತರ್ಯಾಂ ಸ್ಮೃತಿಸಂಸ್ಕಾರಯೋಃ ಏಕರೂಪತ್ವಾತ್ ||9||
ತಾಸಾಮನಾದಿತ್ವಂ ಚಾಶಿಷೋ ನಿತ್ಯತ್ವಾತ್ ||10||
ಹೇತುಫಲಾಶ್ರಯಾಲಂಬನೈಃಸಂಗೃಹೀತತ್ವಾತೇಷಾಮಭಾವೇತದಭಾವಃ ||11||
ಅತೀತಾನಾಗತಂ ಸ್ವರೂಪತೋஉಸ್ತ್ಯಧ್ವಭೇದಾದ್ಧರ್ಮಾಣಾಮ್ ||12||
ತೇ ವ್ಯಕ್ತಸೂಕ್ಷ್ಮಾಃ ಗುಣಾತ್ಮಾನಃ ||13||
ಪರಿಣಾಮೈಕತ್ವಾತ್ ವಸ್ತುತತ್ತ್ವಮ್ ||14||
ವಸ್ತುಸಾಮ್ಯೇ ಚಿತ್ತಭೇದಾತ್ತಯೋರ್ವಿಭಕ್ತಃ ಪಂಥಾಃ ||15||
ನ ಚೈಕಚಿತ್ತತಂತ್ರಂ ಚೇದ್ವಸ್ತು ತದಪ್ರಮಾಣಕಂ ತದಾ ಕಿಂ ಸ್ಯಾತ್ ||16||
ತದುಪರಾಗಾಪೇಕ್ಷಿತ್ವಾತ್ ಚಿತ್ತಸ್ಯ ವಸ್ತುಙ್ಞಾತಾಙ್ಞಾತಮ್ ||17||
ಸದಾಙ್ಞಾತಾಃ ಚಿತ್ತವ್ರ್ತ್ತಯಃ ತತ್ಪ್ರಭೋಃ ಪುರುಷಸ್ಯಾಪರಿಣಾಮಿತ್ವಾತ್ ||18||
ನ ತತ್ಸ್ವಾಭಾಸಂ ದೃಶ್ಯತ್ವಾತ್ ||19||
ಏಕ ಸಮಯೇ ಚೋಭಯಾನವಧಾರಣಮ್ ||20||
ಚಿತ್ತಾಂತರ ದೃಶ್ಯೇ ಬುದ್ಧಿಬುದ್ಧೇಃ ಅತಿಪ್ರಸಂಗಃ ಸ್ಮೃತಿಸಂಕರಶ್ಚ ||21||
ಚಿತೇರಪ್ರತಿಸಂಕ್ರಮಾಯಾಃ ತದಾಕಾರಾಪತ್ತೌ ಸ್ವಬುದ್ಧಿ ಸಂವೇದನಮ್ ||22||
ದ್ರಷ್ಟೃದೃಶ್ಯೋಪರಕ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಸರ್ವಾರ್ಥಮ್ ||23||
ತದಸಂಖ್ಯೇಯ ವಾಸನಾಭಿಃ ಚಿತ್ರಮಪಿ ಪರಾರ್ಥಮ್ ಸಂಹತ್ಯಕಾರಿತ್ವಾತ್ ||24||
ವಿಶೇಷದರ್ಶಿನಃ ಆತ್ಮಭಾವಭಾವನಾನಿವೃತ್ತಿಃ ||25||
ತದಾ ವಿವೇಕನಿಮ್ನಂ ಕೈವಲ್ಯಪ್ರಾಗ್ಭಾರಂ ಚಿತ್ತಮ್ ||26||
ತಚ್ಛಿದ್ರೇಷು ಪ್ರತ್ಯಯಾಂತರಾಣಿ ಸಂಸ್ಕಾರೇಭ್ಯಃ ||27||
ಹಾನಮೇಷಾಂ ಕ್ಲೇಶವದುಕ್ತಮ್ ||28||
ಪ್ರಸಂಖ್ಯಾನೇஉಪ್ಯಕುಸೀದಸ್ಯ ಸರ್ವಥಾ ವಿವೇಕಖ್ಯಾತೇಃ ಧರ್ಮಮೇಘಸ್ಸಮಾಧಿಃ ||29||
ತತಃ ಕ್ಲೇಶಕರ್ಮನಿವೃತ್ತಿಃ ||30||
ತದಾ ಸರ್ವಾವರಣಮಲಾಪೇತಸ್ಯ ಙ್ಞಾನಸ್ಯಾನಂತ್ಯಾತ್ ಙ್ಞೇಯಮಲ್ಪಮ್ ||31||
ತತಃ ಕೃತಾರ್ಥಾನಂ ಪರಿಣಾಮಕ್ರಮಸಮಾಪ್ತಿರ್ಗುಣಾನಾಮ್ ||32||
ಕ್ಷಣಪ್ರತಿಯೋಗೀ ಪರಿಣಾಮಾಪರಾಂತ ನಿರ್ಗ್ರಾಹ್ಯಃ ಕ್ರಮಃ ||33||
ಪುರುಷಾರ್ಥಶೂನ್ಯಾನಾಂ ಗುಣಾನಾಂಪ್ರತಿಪ್ರಸವಃ ಕೈವಲ್ಯಂ ಸ್ವರೂಪಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ವಾ ಚಿತಿಶಕ್ತಿರಿತಿ ||34||
ಇತಿ ಪಾತಂಜಲಯೋಗದರ್ಶನೇ ಕೈವಲ್ಯಪಾದೋ ನಾಮ ಚತುರ್ಥಃ ಪಾದಃ |